کنتاکت کمکی چیست؟

در سیستم های صنعتی و الکتریکی، مدیریت صحیح و کنترل دقیق مدار ها نقش مهم و حیاتی دارد. از اجزای مختلفی برای رسیدن به این هدف استفاده می شود که کنتاکت کمکی یکی از مهم ترین این اجزا است. به عنوان یک عنصر فرعی این کنتاکت های کمکی در مدارها در کنار کنتاکت های اصلی قرار می گیرند و به تکنسین ها و مهندسین این امکان را می دهند تا عملکرد سیستم ها و دستگاه ها را بهتر کنترل کنند. به ویژه در مواقعی که نیاز به امنیت و بالاتر و نظارت بیشتری وجود داشته باشد، این قطعه نقش مهم و کلیدی را ایفا می کند. با ما همراه باشید تا در این مقاله به بررسی دقیق این کنتاکت  و کاربرد آن در حوزه صنعت بپردازیم.

در سیستم‌های الکتریکی و صنعتی، کنترل دقیق و مدیریت صحیح مدارها نقش حیاتی دارد. برای رسیدن به این هدف، از اجزای مختلفی استفاده می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها کنتاکت کمکی است. کنتاکت کمکی به عنوان یک عنصر فرعی، در کنار کنتاکت‌های اصلی در مدارها قرار می‌گیرد و به مهندسان و تکنسین‌ها این امکان را می‌دهد تا عملکرد دستگاه‌ها و سیستم‌ها را بهتر کنترل کنند. این قطعه به ویژه در مواردی که نیاز به نظارت بیشتر و امنیت بالاتری وجود دارد، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی دقیق‌تر این قطعه و کاربردهای گسترده آن در صنعت می‌پردازیم.

کنتاکت کمکی یا تیغه کمکی چیست؟

به وسیله ای که به صورت مجزا و جداگانه به کلید های دارای قابلیت اتصال کنتاکت کمکی و کنناکتور متصل می شود، کنتاکت یا تیغه کمکی می گویند. این کنتاکت بیشتر در مدار فرمان مورد استفاده قرار می گیرد، به این دلیل که این قابلیت را دارد تا جریان 600 آمپر و بیشتر را تحمل کند. در بعضی از کنتاکتور ها تیغه های NO و NC وجود ندارد و به همین دلیل باید کنتاکت کمکی به صورت مجزا تهیه شود. اصولا با توجه به مدل و برند تجهیز، کنتاکت کمکی هر تجهیز باید انتخاب و تهیه شود. معمولا کنتاکت ها در برند ها و مدل های مختلف  قابلیت اتصال به یکدیگر را ندارند.

معمولا کنتاکت کمکی هر تجهیز، باید با توجه به برند و مدل تجهیز انتخاب بشه. اصولا کنتاکت‌های مدل‌‌ها و برندهای مختلف قابلیت اتصال به یکدیگر را ندارند. معمولا تا میزان 6 جریان آمپر را این کنتاکت ها تحمل می کنند و به همین خاطر کنتاکت کمکی در مدار فرمان استفاده می شود. اصولا در مدارات قدرت از کنتاکت های کمکی استفاده نمی شود و از کنتاکتور قدرت استفاده می شود. با وصل و قطع شدن کنتاکتور، وضعیت تیغه های کمکی هم در ادامه تغییر می کند.

زمانی که توسط ترمینال‌های A1 و A2، بویین کنتاکتور تحریک می شود، تیغه های باز بسته می شوند و تیغه های بسته باز می شوند. به صورت کلی تیغه کمکی، بر روی بیشتر مدل های کنتاکتور موجود همانند کنتاکتور هیوندای طراحی می شوند.

کاربرد کنتاکت کمکی چیست؟

در مدار فرمان برق صنعتی از این کنتاکت ها استفاده می شود. در زمان روشن و خاموش کردن الکتروموتور، تیغه NO نقش تیغه خود را نگه می دارد. البته که در این حالت این تیغه به PLC متصل می شود. تیغه NO، با روشن کردن دستگاه بسته می شود. برق مورد نیاز بویین، با بسته شدن تیغه کنتاکت کمکی تامین خواهد شد. تا هنگام فشردن کلید توقف، فعالیت کنتاکتور ادامه دارد. از تیغه کنتاکت کمکی در یک سری از مواردی دیگر به جز موارد گفته شده استفاده می شود که عبارتند از:

• استفاده در سیم پیچ ها برای صرفه جویی در مصرف برق
• در ساختمان های اداری، هتل و …
• کنترل مرکزی روشنایی تاسیسات بزرگ
• استارت و راه اندازی موتور های الکتریکی

آشنایی با انواع کنتاکت کمکی

همانطور که در بالاتر نیز اشاره شد، روی کنتاکتور اصلی مانند کنتاکتور ال اس، کنتاکت کمکی نصب می شود. به همین خاطر از نظر نوع نصب به  سه نوع کنتاکت نصب از جلو، نصب از بغل و نصب از پایین تقسیم می شود. از انواع دیگر این کنتاکت ها می توان به مواردی دیگری اشاره کرد که به شرح زیر می باشند:

• کنتاکت دو NC
• کنتاکت دو NO
• کنتاکت دو NO و دو NC
• کنتاکت یک NO و سه NC
• کنتاکت یک NO  و یک NC
• کنتاکت چهار NO
• کنتاکت سه NO و یک NC

تفاوت کنتاکت کمکی با کنتاکتور اصلی

تعدادی تیغه کمکی، کنتاکتور اصلی دارد که روی آن نصب می شوند. اگر کمی با دقت به ظاهر این دو تجهیز نگاه کنید، متوجه می شوید که تفاوت آنچنانی با هم ندارند؛ به این دلیل که با یکدیگر ساختار ظاهری مشابهی دارند. با این حال تفاوت اصلی کنتاکت کمکی با کنتاکتور اصلی، در نحوه عملکرد آن هاست.

برای قطع و وصل کردن مدارهای الکتریکی که دارای توان بالا هستند، از کنتاکتور های اصلی استفاده می کنندو نقش کنترلی کنتاکت های کمکی دارند و عملکرد سیگنال های خروجی را فراهم می کنند. برای اتصال چند کنتاکتور به صورت سری از کنتاکت کمکی استفاده می شود. برای اتصال ابزارهایی مانند رله به کنتاکتور اصلی از کنتاکت های کمکی استفاده می کنند.

مقایسه تیغه کمکی کنتاکتور جدید با قدیمی

در گذشته با جروف S و O تعداد کنتاکت های باز و بسته را نشان می دادند. اگر از 2S+2O  روی کنتاکتورها مانند کنتاکتور پارس فانال استفاده می شد به معنی دو کنتاکت بسته و دو کنتاکت باز بود. دیگر در کنتاکت های امروزی به  صورت گذشته نشان داده نمی شوند. با استفاده از اعداد دو رقمی جدیدا کنتاکت ها را نمایش می دهند  برای نشان دادن کنتاکت های باز و بسته از اعداد دو رقمی استفاده می کنند. به عنوان مثال اگر روی کنتاکت از عدد 22 استفاده شود، به معنای دو کنتاکت بسته و دو کنتاکت باز است.

کلام پایانی

قابلیت کنترلی کنتاکت کمکی دارد و باعث می شود که سیگنال های خروجی ایجاد شود. این کنتاکت ها روی کنتاکتور اصلی از جلو، بغل و بالا نصب می شوندو در مدار فرمان از این کنتاکت ها استفاده می شود. برای قطع و وصل مردت مدار های الکتریکی از کنتاکت کمکی استفاده می کنند که از کاربرد های اصلی این کنتاکت است. به همین خاطر یکی از پرکاربرد ترین قطعات الکتریکی این تیغه های کمکی به حساب می آیند.