آموزش نحوه تست کلید محافظ جان

RCCB یا کلید محافظ جان یک نوع قطعه حفاظتی می باشد که برای حفاظت افراد از حوادث ناشی از جریان‌های نشتی در مدارهای الکتریکی و در برابر شوک الکتریکی استفاده می شود. این قطعه به حسگرهای جریان الکتریکی که به طور مکرر جریان در مدار را اندازه گیری می کنند و در صورت تشخیص هرگونه جریان نشتی در مدار، به صورت اتوماتیک مدار را قطع می کنند تا از حوادث خطرناکی مانند آتش سوزی یا شوک الکتریکی جلوگیری شود. در ادامه مطلب در ارتباط با تست کلید محافظ جان برای اطمینان از کارایی درست این کلید ها صحبت خواهیم کرد.

نحوه عملکرد کلید محافظ جان

کلید های محافظ جان یا RCCB برای حفاظت در مقابل جان انسان از هرگونه جریان نشتی که در مدارهای الکتریکی به وجود می آید، طراحی شده است. همانطور که در بالاتر نیز به آن اشاره کردیم در واقع بهترین مارک کلید محافظ جان نیز به صورت دائم به اندازه گیری جریان الکتریکی در مدار می پردازد و در صورت تشخیض هرگونه جریان نشتی، مدار را به صورت اتوماتیک قطع می کند تا از حوادثی که ممکن است اتفاق بیفتد جلوگیری کند.

برای درک درست و بهتر عملکر کلید های محافظ جان لازم است تا تفاوت بین جریان نشتی و جریان نامتعادل را بدانیم. اگر جریان بین فاز های  مدار نابرابر باشد، به آن جریان نامتعادل می گویند. به عنوان مثال اگر در یک مدار سه فاز، جریان در دو فاز ابتدایی برابر با ۲۰ آمپر و در فاز دیگر یعنی فاز سوم برابر ۳۰ آمپر باشد، مجموع اختلافی که بین فازهای مختلف است، صفر نخواهد بود و می توان گفت جریان نامتعادل است.

در هنگامی که از مدار به زمین جریان الکتریکی جریان داشته باشد، به آن جریان نشتی می گویند. این  جریان می‌تواند ناشی از شکستگی تجهیزات الکتریکی یا کابل باشد.

در کلید های محافظ جان مانند کلید محافظ جان هیوندای، حسگرهایی به نام حسگر جریان نشتی و حسگر اختلاف جریان قرار دارند. در صورتی که جریان نشتی یا جریان نامتعادل دیده شود، کلید محافظ جان مدار را به صورت خودکار قطع می‌کند و از حوادث خطرناک جلوگیری می‌کند. کلید محافظ جان از یک رله، برای قطع مدار استفاده می‌کند که در دو حالت OFF و ON قرار می گیرد. اگر جریان نشتی یا جریان نامتعادل ایجاد شود، حسگرهای کلید محافظ جان به سرعت این تغییرات را تشخیص داده و کلید را قطع می کند. در نتیجه کلید به حالت OFF تغییر می کند و باعث قطع شدن مدار می‌شود.

تست کلید محافظ جان

ما دو نوع تست کلید محافظ جان داریم که در ادامه به بیان این دو تست خواهیم پرداخت:

تست ولتاژی کلید محافظ جان

1. در این تست کلید محافظ جان، ولتاژ تنها به ترمینال های بالایی کلید محافظ جان (ورودی IN و N) اعمال می‌شود، بدون اینکه جریانی از آن عبور کند. ابتدا یک سیم دو رشته‌ای را به پایانه‌های IN و N متصل کنید.
2. برای عملکرد درست محافظ جان سیم فاز باید به ترمینال IN و سیم نول به ترمینال N متصل شود.
3. سپس دو سر دیگر سیم را به یک پریز برق متصل کنید تا ولتاژ ۲۲۰ ولت به محافظ جان اعمال شود.
4. اکنون شستی محافظ جان را بالا ببرید تا به حالت ON برود.
5. دکمه تست (Test) که کنار شستی قرار دارد را فشار دهید.

نتیجه: اگر محافظ جان عمل کرده و شستی قطع و به حالت (OFF) بازگردد، محافظ جان سالم است.

تست جریانی کلید محافظ جان

1. برای این تست کلید محافظ جان، به یک لامپ با توان پایین نیاز دارید. از آنجا که بیشتر محافظ جان‌ها دارای حساسیت ۳۰ میلی‌آمپر هستند، توان لامپ باید حداقل ۸ وات واقعی باشد. برای محافظ جان‌هایی با حساسیت ۳۰۰ میلی‌آمپر، می‌توانید از یک لامپ ۱۰۰ وات معمولی استفاده کنید.
2. همانند تست قبلی، ولتاژ ۲۲۰ ولت را به تریمنال های ورودی (IN و N) در بالای کلید متصل کنید.
3. سیم‌های لامپ را به پایانه‌های خروجی (OUT و N) در پایین کلید وصل نمایید.
4. شستی محافظ جان را بالا ببرید تا کلید به وضعیت ON تغییر کند. در این حالت، لامپ باید روشن شود.
5. سیم متصل به پایانه خروجی N را جدا کرده و برای لحظه‌ای به ترمینال ورودی N وصل کنید (فقط سر سیم را به پیچ ترمینال N بزنید).
6. بلافاصله پس از تماس، محافظ جان باید مدار را قطع کرده و شستی به وضعیت قطع (OFF) بازگردد.

نتیجه: اگر محافظ جان عمل نکند و لامپ همچنان روشن بماند، به این معنی است که محافظ جان خراب است و حساسیت لازم را ندارد.

برنامه نگه‌داری و تست کلید محافظ جان

برای اطمینان از قابلیت عملکرد صحیح و مداوم یک کلید محافظ جان ال اس، ایجاد یک تست و برنامه منظم نگهداری ضروری است. در ادامه به بیان چند دستور العمل برای تست کلید محافظ جان و نگهداری از آن پرداخته شده است که عبارتند از:

1. به صورت دوره ای کلید محافظ جان را بررسی کنید تا علائم آسیب مانند تغییر وضعیت ظاهری کلید، ترک خوردگی یا شل شدن اتصالات را مورد بررسی قرار دهید.
2. ترمینال ها و سیم کشی محافظ جان را برای هرگونه فرسودگی، سایش و یا تغییر رنگ بررسی کنید.
3. مطمئن شوید که کلید محافظ جان از هرگونه  کثیفی، گرد و غبار و هرگونه مانعی که ممکن است باعث اختلال در عملکرد کلید محافظ جان شود، عاری باشد.
4. به صورت ماهانه، دکمه تست محافظ جان را فشار داده تا از عملکرد درست آن اطمینان حاصل کنید که کلید محافظ جان یا RCCB همانطور که باید به صورت درست و اصولی کار می‌کند.
5. حداقل در سال یک بار تست جریان نشتی را انجام داده تا اطمینان حاصل کنید که در محدوده مورد نظر، کلید محافظ جان ایراد را تشخیص داده و  مدار را قطع می کند.
6. به صورت دوره ای، برنامه ریزی تست های مقاومت عایق را در نظر بگیرید، به ویژه برای تاسیسات فرسوده و قدیمی تر و یا در زمان هایی که در ارتباط با یکپارچگی سیستم الکتریکی نگرانی های وجود دارد.
7. اتصالات کلید های محافظ جان را به صورت دوره ای چک کرده تا از محکم بود اتصالات و سیم های متصل به ترمینال های آن اطمینان حاصل کنید.
8. کلید محافظ جان خراب یا آسیب دیده را به سرعت تعویض کنید تا از ایمنی مدار الکتریکی خود مطمئن باشید.

در آخر می‌توان گفت که رعایت یک برنامه منظم برای نگهداری، تعمیر و تست به موارد زیر کمک می‌کند.:

• شناسایی سریع هرگونه مشکل که در مراحل اولیه ممکن است رخ دهد.
• عملکرد درست و بهینه کلید های محافظ جان را تضمین می‌کند.
• باعث افزایش ایمنی مدار الکتریکی می شود.

نتیجه گیری

همانطور که گفتیم کلید محافظ جان یا RCCB یکی از تجهیزات ضروری برای حفظ ایمنی در مدارهای الکتریکی است. برای اطمینان از عملکرد درست کلید محافظ جان پارس فانال، انجام دوره ای تست های ولتاژی و جریانی اهمیت بالایی دارد. به صورت کلی، استفاده از کلید های محافظ جان و انجام تست کلید محافظ جان و رعایت دستور العمل های نگهداری آن، نه تنها ایمنی افراد و تجهیزات را تضمین می‌کند، بلکه باعث افزایش کارایی و عمر مفید این کلید می‌شود.